બેઈજિંગ: ચીનમાં ફરી એક વખત શ્વાસ સંબંધિત બીમારીના કેસોમાં ઉછાળો જોવા મળી રહ્યો છે, જેનાથી હોસ્પિટલો દર્દીઓથી ઉભરાઈ ગઈ છે. વૃદ્ધો અને બાળકોના ટોળાં સાથેના વીડિયો સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થયા છે. આ પ્રકોપના કારણે લોકોમાં 2019ના કોરોના મહામારીની યાદો તાજી થઈ ગઈ છે, જેમાં ચીનની અનેક હૉસ્પિટલો અને આરોગ્ય પ્રણાલીઓ ધ્વસ્ત થવાની સ્થિતિમાં પહોંચી ગઈ હતી.
તાજેતરના આ કિસ્સાઓ હ્યુમન મેટાપ્નેયૂમોવાયરસ (HMPV) અને ઈન્ફ્લુએન્ઝા-એ જેવા વાયરસના કારણે હોવાનું મનાય છે. આ વાયરસ ખાસ કરીને નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિ ધરાવતા લોકો માટે ખતરનાક સાબિત થઈ શકે છે.
વિડિઓઝ અને દાવાઓથી ફેલાતી ચિંતા
સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થયેલા વિડિઓઝમાં ચીનની હોસ્પિટલોમાં રશ જોવા મળે છે, ખાસ કરીને ઉત્તર ચીનમાં. વીડિયોમાં દર્શાવાય છે કે ઘાતક શ્વાસજન્ય બીમારીથી પીડિત વૃદ્ધો અને બાળકો તાત્કાલિક સારવાર માટે હોસ્પિટલમાં ભેગા થઈ રહ્યાં છે.
સોશિયલ મીડિયા પર દાવા કરવામાં આવી રહ્યા છે કે ઈન્ફ્લુએન્ઝા-એ અને હ્યુમન મેટાપ્નેયૂમોવાયરસ ફરી એકવાર ચીનમાં હાહાકાર મચાવી રહ્યા છે. જો કે, ચીન સરકારે આ દાવાઓને નકારી કાઢ્યા છે. ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા માઓ નિંગે શુક્રવારે સ્પષ્ટ કર્યું કે આ પ્રકારની શ્વાસોચ્છ્વાસની બીમારી શિયાળામાં સામાન્ય છે અને 2019માં કોરોનાની શરૂઆત જેવી કોઈ ગંભીર સ્થિતિ આ વખતે નથી.
HMPV વિશે જાણવું જરૂરી છે
હ્યુમન મેટાપ્નેયૂમોવાયરસ એક શ્વાસજન્ય વાયરસ છે જે શરદી જેવી સામાન્ય લક્ષણોથી શરૂ થાય છે. પરંતુ આ વાયરસ ગંભીર સ્થિતિમાં ન્યૂમોનિયા અને બ્રોંકિયોલાઇટિસ જેવી જીવલેણ બીમારીઓનું કારણ બની શકે છે. ખાસ કરીને નાના બાળકો, વૃદ્ધો અને નબળી ઇમ્યુન સિસ્ટમ ધરાવતા લોકો માટે આ વાયરસ અત્યંત જોખમી છે.
વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO) અને ચીનના આરોગ્ય અધિકારીઓએ જણાવ્યું છે કે આ વાયરસના પ્રકોપ માટે વિશેષ રસી ઉપલબ્ધ નથી. તદુપરાંત, એન્ટી-વાયરલ દવાઓનો દુરુપયોગ આરોગ્ય માટે વધુ જોખમ ઉભું કરી શકે છે.
2019ના કોરોના મહામારીની યાદ તાજી
5 વર્ષ પહેલાં, 2019માં ચીનના વુહાન શહેરમાં શ્વાસજન્ય બીમારીના કારણે હોસ્પિટલોમાં દાખલ થનારા દર્દીઓની સંખ્યા ઝડપી વધવા લાગી હતી. આ બીમારી પછી કોરોના વાયરસ તરીકે ઓળખવામાં આવી અને વૈશ્વિક મહામારીમાં પરિવર્તિત થઈ. ત્યારે પણ ચીને પ્રારંભિક તબક્કે સ્થિતિ ગંભીર હોવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. એ સમયની માફક, હાલમાં પણ કેટલાક નિષ્ણાતો આ ઉછાળાને ગંભીરતા પૂર્વક લેવા અને હળવાશથી ન લેવા માટે ચેતવણી આપી રહ્યા છે.
ચીન સરકારના દાવા અને વિવાદ
ચીન સરકારે આ ચર્ચાઓને નકારી કાઢી છે. ચીનના આરોગ્ય તંત્રનું કહેવું છે કે શ્વાસજન્ય બીમારીઓના કેસમાં આ વર્ષે વિદેશી દાવાઓની સરખામણીએ ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. તેમણે ઉમેર્યું કે, શિયાળામાં શ્વાસની સમસ્યાઓ સામાન્ય છે અને વર્તમાન સ્થિતિ બગડવાની કોઈ નોંધ નથી.
હકીકતમાં, ચીન સરકારના જણાવ્યા પ્રમાણે, 2019ના મહામારીના તુલનામાં આ વાર વધારે કાળજીપૂર્વકના પગલાં લેવામાં આવી રહ્યા છે. તેમ છતાં, આ પ્રકારે સતત શ્વાસજન્ય બીમારીઓના વાયરસોનું ચકમક ચિંતાજનક છે.
વિશ્વ માટે ચિંતાનો વિષય?
હ્યુમન મેટાપ્નેયૂમોવાયરસનો પ્રસાર અન્ય દેશોમાં પણ જોવાયો છે, પરંતુ આ જીવલેણ બનવાનું શક્યતાનું પ્રમાણ ઓછું છે. ભારત સહિત અન્ય દેશોએ પણ આ સ્થિતિ પર નજર રાખી છે. ભારતના ડિરેક્ટર જનરલ ઓફ હેલ્થ સર્વિસીસ (ડીજીએચએસ)ના ડૉ. અતુલ ગોયલે જણાવ્યું કે ચીનમાં ફેલાતી HMPV કોઈ નવી મહામારી નથી.
તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે, HMPV એક સામાન્ય શ્વાસજન્ય વાયરસ છે અને આ માટે ચિંતા કરવાની જરૂર નથી. વધુમાં તેઓએ સ્પષ્ટ કર્યું કે ભારત અને ચીન બંનેમાં આ સ્થિતિ પર નિકટથી નજર રાખવામાં આવી રહી છે.
HMPVના લક્ષણો અને પ્રકોપના મુખ્ય શિકાર
HMPVના લક્ષણોમાં શરદી, ખાંસી, તાવ અને નાક બંધ થવા જેવી સમસ્યાઓનો સમાવેશ થાય છે. આ વાયરસ થકી પ્રભાવિત થયેલા લોકોમાં તાત્કાલિક સારવાર ન લેવાના કારણે ન્યૂમોનિયા અથવા બ્રોંકિયોલાઇટિસ થઈ શકે છે.
HMPVનો પ્રસાર ખાસ કરીને ઝૂકડેલી જગ્યાઓમાં વધુ છે અને હવાના થકી તે ઝડપથી ફેલાઈ શકે છે. સામાજિક અંતર અને હેન્ડ હાઈજિન જેવા ઉપાયો આ વાયરસના ફેલાવાને રોકવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.
વિશ્વ આરોગ્ય નિષ્ણાતોની ચેતવણી
વિશ્વ આરોગ્ય નિષ્ણાતોએ ચેતવણી આપી છે કે HMPVના કેસોમાં અચાનક ઉછાળો થવો ગંભીર છે. જો કે, આ પ્રકોપ કોરોનાની જેમ વૈશ્વિક મહામારીનું સ્વરૂપ ધારણ કરે એવી શક્યતા હાલના તબક્કે ઓછી છે.
ચોકસાઈથી નિવારણ
HMPV અને આવા શ્વાસજન્ય વાયરસો સામે લડવા માટે વ્યક્તિગત સ્વચ્છતા ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. મેડિકલ માસ્ક પહેરવું, ભીડથી દૂર રહેવું અને બીમારીના લક્ષણો દેખાતા જ તાત્કાલિક તબીબી સલાહ લેવી એ જરૂરી છે.
ચીનની સ્થિતિ વિશે સાહજિક પ્રશ્નો
સોશિયલ મીડિયા પર ફેલાતી ભયજનક માહિતી અને ચીન સરકારના વલણ વચ્ચે લોકોમાં આ વાયરસની ગંભીરતા અંગે સવાલો ઊભા થયા છે. શું ચીન સરકાર ફરી એક વાર મહામારીની ગંભીરતાને અવગણવામાં આવી રહી છે? કે આ સમયે HMPV માત્ર સામાન્ય શિયાળાની શ્વાસજન્ય બીમારી છે?
જ્યારે HMPV અને ઈન્ફ્લુએન્ઝા-એના પ્રકોપે ચીનમાં ગભરાટ ફેલાવ્યો છે, ત્યારે નિષ્ણાતો આનો સામનો શાંતિપૂર્વક અને સાવચેતીપૂર્વક કરવાનો સલાહ આપે છે. 2019ના અનુભવોને ધ્યાનમાં રાખીને આરોગ્ય તંત્રો અને લોકોને સતત સતર્ક રહેવાની જરૂર છે.