દેવાસ ટેકરી
દેવાસ પ્રવાસન સ્થળો: દેવાસમાં બેંક નોટ પ્રેસમાં નોટો છાપવામાં આવે છે અને તે મધ્યપ્રદેશનું ઔદ્યોગિક શહેર પણ છે. અહીં 500 થી વધુ ફેક્ટરીઓ છે. મધ્યપ્રદેશનો દેવાસ જિલ્લો પ્રકૃતિ અને ઐતિહાસિક યાત્રાધામોથી સમૃદ્ધ છે. અહીં ઘણા રહસ્યમય સ્થળો છે. દેવાસ શહેરના મુખ્ય સ્થળો વિશે સંક્ષિપ્ત માહિતી. ઈન્દોરથી લગભગ 30 કિલોમીટર દૂર આવેલા દેવાસનું નામ દેવાસ રાખવામાં આવ્યું છે કારણ કે તે દેવીઓનો વાસ છે. સિદ્ધ સંત દેવનારાયણ પણ અહીં રહેતા હતા. તેથી જ તેને દેવાસ કહેવામાં આવે છે.
1. ચામુંડા ટેકરી: દેવાસ નામના સ્થળે, મા ચામુંડા અને તુલજા ભવાનીનું પ્રાચીન સ્થાન છે, જે એક ટેકરી પર આવેલું છે. અહીં તમે સીડી, સ્લાઇડ અથવા ટ્રામ દ્વારા પ્લેટફોર્મ ઉપર જઈ શકો છો. દેવાસ ટેકરી પર આવેલું મા તુલજા ભવાની અને ચામુંડા માતાનું આ મંદિર ઘણું પ્રખ્યાત છે.
2. ખેડાપતિ હનુમાન મંદિર: હનુમાનજીનું પ્રાચીન મંદિર, ખેડાપતિ હનુમાન મંદિર પણ અહીં આવેલું છે. આ મંદિરની સફળતા અને ખ્યાતિ દૂર દૂર સુધી ફેલાયેલી છે. આ ખૂબ જ ચમત્કારી મંદિર માનવામાં આવે છે. કહેવાય છે કે હનુમાનજી અહીં અંગત રીતે બિરાજમાન છે.
3. શીલનાથ ધુના: દેવાસમાં શ્રી ગુરુ યોગેન્દ્ર શીલનાથ બાબાની અખંડ ધૂન અને જ્યોત છે. આજે પણ તેમનો ખાટલો અને પલંગ રાખવામાં આવેલ છે. 100 વર્ષથી વધુ સમય વીતી ગયો છે, પરંતુ આજે પણ બેડરૂમની નીચેનું ભોંયરું અને સ્ટેપવેલમાં આવેલી ગુફા સમાન છે. મલ્હાર ધૂની એ એક પવિત્ર સ્થળ છે, જ્યાં બાબાની ધૂની સિવાય તેમના મોટાભાગના શિષ્યોની સમાધિ સ્થાનો પણ છે.
4. બિલાવલી શિવલિંગ: ચામુંડા ટેકરી એટલે કે પહાડીથી થોડાક કિલોમીટર દૂર બિલાવલીમાં એક શિવલિંગ છે જે દર વર્ષે એક છછુંદર વધે છે. આ મંદિરને ઉજ્જૈનના મહાકાલ મંદિરનું સંસ્કરણ માનવામાં આવે છે, જેમાં એક અલગ અને રસપ્રદ વાર્તા છે.
5. પવાર છત્રીઓ: પંવાર શાસકોએ અહીં શાસન કર્યું. દેવાસમાં મીઠા તાલાબ પાસે તેમની છત્રીઓ બાંધવામાં આવી હતી. મરાઠા સ્થાપત્યનું આ અદ્ભુત નમૂનો છે. આ છત્રીઓમાં ખૂબ સરસ કારીગરી કરવામાં આવી છે. જો કે, ઉપેક્ષાના કારણે તેઓ ક્ષીણ થઈ રહ્યા છે.
6. મહાદેવ મંદિર (શંકર ગઢ): આ મંદિર દેવાસના શાસક શ્રીમંત સદાશિવ રાવ મહારાજા (ખાસે સાહેબ) દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું, જેમને ગિરીગેશર મંદિરના સ્થાપક હોવાનો શ્રેય પણ આપવામાં આવે છે. વર્ષ 1942માં બનેલા આ મંદિરનો રસ્તો તે સમયની પહાડીઓ કાપીને ઘણી મુશ્કેલી બાદ બનાવવામાં આવ્યો હતો. હવે આ મંદિર પવિત્ર શહેર દેવાસની મુલાકાત લેનાર કોઈપણ વ્યક્તિ માટે જોવા જેવું સ્થળ છે. અહી ડુંગરને પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષક બનાવવામાં આવ્યો છે.
7. સ્વામી નારાયણ તીર્થ તપોભૂમિ: સ્વામી વિષ્ણુ તીર્થ અને સ્વામી નારાયણ તીર્થ દેવ દેવાસ શહેર ઘણા પ્રખ્યાત સંતોની દૈવી અને ધાર્મિક હાજરીથી ધન્ય છે; શીલનાથ મહારાજ તેમાંના એક છે. સ્વામીજી જયપુરના શ્રીમંત અને રાજવી પરિવારના હતા, પરંતુ તેમને સાંસારિક બાબતોમાં કોઈ રસ નહોતો. તેમણે ભૌતિક વસ્તુઓનો ત્યાગ કર્યો અને 36 વર્ષ સુધી સતત યોગનો અભ્યાસ કર્યો. દેવાસના જંગલ વિસ્તારમાંથી પસાર થતી વખતે તે કુદરતી અને શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણથી મંત્રમુગ્ધ થઈ ગયો અને તેણે દેવાસમાં જ રહેવાનું નક્કી કર્યું. ન્યાયાધીશ બળવંત રાવ બાપુ અને તત્કાલીન રાજ્ય અધિકારી મલ્હાર રાવ પવારે તેમનું સ્વાગત કર્યું અને તેમને મૂળભૂત સુવિધાઓ પૂરી પાડી. 1921 માં તેમના અવસાન સુધી, દેવાસમાં સેંકડો લોકોએ તેમના આશીર્વાદનો લાભ લીધો અને જીવનના સાચા માર્ગ વિશે તેમના ઉપદેશો સાંભળ્યા. આજે પણ સેંકડો અનુયાયીઓ તેમના જીવન વિશે વધુ જાણવા અને શાણપણ મેળવવા માટે આ સ્થાનની મુલાકાત લે છે.
